THE PROBLEM OF MALARIA AND ITS ERADICATION IN THE EXTREME SALIENT OF JAVA DURING THE DUTCH COLONIAL ERA

Nawiyanto Nawiyanto(1),

DOI: https://doi.org/10.15294/paramita.v28i2.14139


(1) History Department, Universitas Jember

Abstract

The extreme salient of Java has often been described as ‘malarious land’ and ‘unheathy region’. Although it had a great consequences on the people’s conditions of health and socio-economy, the problem of malaria has rarely been well-understood and fairly-treated in the existing historical studies. This paper is expected to fill in the existing gap in our knowledge on the issues. By using the available historical sources, the paper seeks to elaborate the problem of malaria and its eradication efforts in the extreme salient of  Java during the Dutch colonial era. The major objectives of the paper are to examine the seriousness of malaria problem existing in the region and its causes, and to elaborate the ways in which the problem of malaria was contained by the colonial authorities. It is argued that there was a significant progress in the fight against malaria and the understanding of the malaria causes and the chosen methods of eradication reflected both scientific advances and economic considerations.

 

Kawasan ujung timur Jawa sering digambarkan sebagai 'tanah malaria' dan 'wilayah yang tidak sehat'. Meskipun mempunyai konsekuensi besar pada kondisi kesehatan dan sosial ekonomi masyarakat, masalah ini jarang dipahami dengan baik dan dibahas secara memadai dalam studi sejarah yang ada. Tulisan ini diharapkan dapat mengisi kesenjangan yang ada dalam pengetahuan kita tentang isu-isu tersebut. Dengan menggunakan sumber-sumber sejarah yang tersedia, tulisan ini berusaha menguraikan problem malaria dan upaya-upaya pemberantasannya di ujung timur Jawa pada masa penjajahan Belanda. Tujuan utama tulisan ini adalah untuk mengkaji keseriusan masalah malaria dan sebab-sebabnya  di wilayah tersebut dan menguraikan cara-cara di mana masalah ini diupayakan pemecahannya oleh otoritas kolonial. Diargumentasikan bahwa ada kemajuan yang signifikan dalam perang melawan malaria dan pemahaman tentang penyebab malaria dan metode yang dipilih untuk pemberantasan mencerminkan baik kemajuan ilmiah maupun pertimbangan ekonomi.

 

Keywords

Malaria, problem, control, colonial era, Besuki residency

Full Text:

PDF

References

ANRI, “Memorie van Overgave van den Aftredenden Resident van Besoeki J. Bosman, Augustus 1913â€.

ANRI, “Memorie van Overgave van den Resident van Besoeki, Ch. A. van Romondt over de Periode 30 Januari 1935-26 Februari 1938â€.

ANRI, “Memorie van Overgave van het Gewest Besoeki, Resident B. Schagen van Soelen, Juni 1918â€.

ANRI, Arsip Banyuwangi 1691-1881, No. Inv. 31.

ANRI, Arsip Residensi ‘Pasar Ikan’, No. 923, “Stukken Inzake de Aanvragen van Gronden in Besoeki, 1902-1908â€.

Arifin, W.P. 1995. Babad Blambangan. Yogyakarta: Bentang and École Française de’Extrême Orient.

Assaineeringwerken. 1938. “Assaineeringwerken uit het 25 millioenfonds in Oost-Javaâ€, Mededeelingen van den Dienst der Volksgezondenheid in Nederlandsch-Indië, 27.

Besoekisch Nieuwsblad. 1914. “Malaria Bestrijdingâ€, 18 September.

Boomgaard, P. 1987. “Morbidity and Mortality in Java, 1820-1880: Changing Patterns of Disease and Death. In Owen, N.G. (ed). Death and Disease in Southeast Asia: Explorations in Social, Medical and Demographic History. Singapore: Oxford University Press.

Boomgaard, P. 1989. “Smallpox and Vaccination on Java, 1780-1860: Medical Data as a Source for Demographic Historyâ€. Van Heteren, G.M and A. de Knecht-van Eekelen (eds). 1989. Dutch Medicine in the Malay Archipelago 1816-1942, Amsterdam: Rodopi.

Boomgaard, P. 2003. “Smallpox, Vaccination, and the Pax Neerlandica Indonesia, 1550-1930â€. Bijdragen tot de Taal-, Land- en Volkenkunde, 159, 4.

Broersma, R. 1912. Besoeki: Een Gewest in Opkomst. Amsterdam: Scheltema.

Dammerman, K.W. 1915. “Ziekteoverbrengende Insectenâ€, Teysmannia, 26.

De Knecht-van Eekelen, A. 1989. “The Interaction of Western and Tropical Medicineâ€, In Van Heteren, G.M. and A. de Knecht-van Eekelen (eds). 1989. Dutch Medicine in the Malay Archipelago 1816-1942. Amsterdam: Rodopi.

De Langen, C.D. s.n. “Medical Tuition in Indonesiaâ€. In Swellengrebel, N.H. (ed.), Indonesia Before the War.

Dusfour, I. and Ralp E. Harbach et al. (ed). 2004. “Bionomics and Systematics of the Oriental Anopheles Sundaicus Complex in relation to Malaria Transmission and Vector Controlâ€. American Journal of Tropical Medicine and Hygiene, 71 (4).

Epp, F. 1849. “Banjoewangiâ€, Tijdschrift voor Nederlandsch Indië, 2.

Essed, W.F.R. 1928. “De Gezondmaking van Banjoewangi, een Typisch Voorbeeld van Species-Assaineering Volgens Swellengrebelâ€. Mededeelingen van den Dienst der Volksgezondheid in Nederlandsch-Indië. 21 (2).

Essed, W.F.R.1928. “De Malaria te Banjoewangi en de Uitzichten op een Doeltreffende Species-Assaineeringâ€. Mededeelingen van den Dienst der Volksgezondheid in Nederlandsch-Indië, 17 (7).

Gorkom, K.W. 1945. “Chapters in the History of Cinchona, II: The Introduction of Cinchona into Java†and IV: Cinchona Cultivation After Junghuhn’s Deathâ€. in P. Honig and F. Verdoorn (Ed.). 1945. Science and Scientists in the Netherlands Indies. New York City: Board for the Netherlands Indies, Surinam and Curaçao.

Henley, D. 2002. “Malaria and Malaria Control in Indonesia: A Critical Historyâ€. Indonesia Environmental History Newsletter. 17 (December).

Honig, P. 1945. “Chapters in the History of Cinchona, I: A short Introductory Reviewâ€, in P. Honig and F. Verdoorn (Ed.). Science and Scientists in the Netherlands Indies. New York City: Board for the Netherlands Indies, Surinam and Curaçao.

Kartodirdjo, S. et al. (Ed). 1978. Memori Serah Jabatan 1921-1930 (Jawa Timur dan Tanah Kerajaan). Jakarta: Penerbitan Sumber-sumber Sejarah No. 10.

Kiwiet de Jonge, G.W. 1911. Voordrachten over de Tropische Ziekten van den oost-Indischen Archipel. Batavia: Javasche Boekhandel & Drukkerij.

Knols, B.G.J. and W. Takken. 1992. “Species Sanitation for Malaria Control in Java, Indonesiaâ€. Paper presented in the Workshop “Health Care in Java: Past and Presentâ€, Leiden, 7-8 May.

Kruyne, H. 1929. “Geneeskundige Ondernemingszorg op Javaâ€. Bulletin van den Bond van Geneesheeren in Nederlandsch-Indië, 25 (230).

Kuipers, J. and W.J. Stoker. 1937. “Epidemi in Oost-Javaâ€. Geneeskundig Tijdschrift voor Nederlandsch-Indië, 74, 1.

Kuipers, J. 1937. Mathematisch-Statistisch Onderzoek van Waarnemingen over Anopheles in Nederland en op Java. Delft: Waltman.

Kumar, A. 1983. “Historiografi Jawa mengenai Periode Kolonial: Studi Kasusâ€. In A. Reid and D.G. Marr (Ed.). Dari Raja Ali Haji Hingga Hamka. Jakarta: Grafiti Pers.

Lekkerkerker, C. 1923. “Balambangan", Indische Gids, 45, 2.

Mackie, J.A.C. 1985. “The Changing Political Economy of an Export Crop: The Case of Jemberâ€s Tobacco Industryâ€. Bulletin of Indonesian Economic Studies, 21.

Mangkoewinoto, R.M.M. 1923. “Assaineering der Tjiheavlakteâ€, Mededeelingen van den Burgerlijken Geneeskundigen Dienst in Nederlandsch-Indië, 12.

Margana, Sri. 2012. Ujung Timur Jawa 1763-1818: Perebutan Hegemoni Blambangan. Yogyakarta: Pustaka Infada.

Nawiyanto, S. 2005. The Rising Sun in a Javanese Rice Granary: Change and the Impact of Japanese Occupation on the Agricultural Economy of Besuki Residency, 1942-1945. Yogyakarta: Galang Press.

Nawiyanto. 2008. The Development of Plantations in Jember during the Late Colonial Period. Yogyakarta: Lembah Manah.

Onderzoek. 1909. Onderzoek naar de Mindere Welvaart der Inlandsche Bevolking op Java en Madoera, Vol. 9 (14): Samentrekking van de Afdeelingsverslagen over de Uitkomsten der Onderzoekingen naar de Economie van de Desa in de Residentie BÄ•soeki. Weltevreden: Visser.

Overbeek J.G. and W.J. Stoker. 1938. “Malaria in Nederlandsch-Indie and Hare Bestrijdingâ€, Mededeelingen van den Burgerlijken Geneeskundigen Dienst in Nederlandsch-Indië. 27 (1-2).

Overbeek, J.G., and W.J. Stoker. 1937. Malaria in the Netherlands Indies and Its Control. Batavia-Centrum: G. Kolff.

Padmo, Soegijanto. 1994. The Cultivation of Vorstenlands Tobacco in Surakarta Residency and Besuki Tobacco in Besuki Residency and Its Impact on the Peasant Economy and Society: 1860-1960. Yogyakarta: Aditya Media.

Penris, P.W.L. s.n. “The Part Played by Plantations in Java in the Medical Care of the Populationâ€. Swellengrebel, N.H. (ed.), Indonesia Before the War. S.l.

Pewarta Soerabaia. 1914. “Hindia Belandaâ€, 7 April.

Pewarta Soerabaia. 1941. “Berjangkit Penjakit Panasâ€, 15 July.

Rapport. 1914. Rapport der Commissie van Enquête in Zake Werkvolkkwestie te Banjoewangi.

Rapport. 1916. Rapport in Zake Werkvolkkwestie in Banjoewangi. Weltevreden: Visser.

Regentschapsverslagen behoorende bij het Eindverslag over het Desa-Autonomie Onderzoek: Regentschap Panaroekan (Sitoebondo). S.l.: s.n.

Reijntjes, E.W. 1926. “De Vischteelt in Zoutwatervischvijversâ€. Mededeelingen van de Afdeeling Landbouw, Departement van Landbouw, Nijverheid en Handel, 10.

Reijntjes,E.J. 1922. “Vischvijvers en Malariabestrijdingâ€. Teysmannia, 33.

Reijntjes,E.J. 1938. “Zoutwatervischvijvers en Malaria-gevaarâ€. Onze Gezondheid, 3 (6).

Ross, R and M. Watson. 1930. A Summary of Facts Regarding Malaria. London: John Murray.

Savage, V.A. 1984. Western Impressions of the Nature and Landscape in Southeast Asia. Singapore: Singapore University Press.

Schoute, D. 1937. Occidental Therapeutics in the Netherlands East Indies During Three Centuries of Netherlands Settlement (1600-1900). Batavia: The Netherlands Indian Public Health Service.

Snapper, I. 1945. “Medical Contributions from the Netherlands Indiesâ€. In P. Honig and F. Verdoorn (Ed.). 1945. Science and Scientists in the Netherlands Indies. New York City: Board for the Netherlands Indies, Surinam and Curaçao.

Soesilo, R. 1936. “Malariabestrijding in den Oost-Indischen Archipelâ€. Geneeskundig Tijdschrift voor Nederlandsch-Indië, Feest bundel.

Soesilo, R. 1938. “Sanitation of Fresh-Water Fish-Pondsâ€. Acta Conventus Tertii de Tropicis Atque Malariae Morbis, Pars II: Acta Conventus Tertii de Malariae Morbis. Amstelodami: Societas Neerlandica Medicinae Tropicae.

Swellengrebel, N.H. 1921. De Anophelinen van Nederlandsch Oost-Indië. Amsterdam: De Bussy.

Takken, W. and W.B. Snellen (Ed). 1991. Environmental Measures for Malaria Control in Indonesia: An Historical Review on Species Sanitation. Wageningen: Wageningen Agriculture University.

Taylor, N. 1945. Cinchona in Java: The Story of Quinine. New York: Greenberg.

Tennekes, J. 1963. “De Bevolkingspreiding der Residentie Besoeki in 1930â€. Tijdschrift van het Koninklijk Nederlandsch Aardrijkskundig Genootschap, 80.

Terburgh. 1902. “Malaria-Aetiologieâ€. Tijdschrift voor Inlandsche Geneeskundigen, 10 (1).

Vereeniging Ziekenverpleging Krikilan. 1936. Verslag betreffende de Ziekeninrichting der Vereeniging Ziekenverpleging Krikilan over het Jaar 1935. Kalibaroe: Vereeniging Ziekenverpleging Krikilan.

Verhave, J.P. 1989. “Malaria: Epidemiology and Immunity in the Malay Archipelagoâ€. In Van Heteren, G.M and A. de Knecht-van Eekelen (Ed.). Dutch Medicine in the Malay Archipelago 1816-1942. Amsterdam: Rodopi.

Walch E.W. and R. Soesilo. 1935. “Malaria Control in the Netherlands Indiesâ€. Mededeelingen van den Dienst der Volksgezondheid in Nederlandsch-Indië, 24 (3).

Watson, M. 1938. “The Prevention of Malaria in Malaya: A Review of Thirty-Seven Years’ Progressâ€. Acta Conventus Tertii de Tropicis Atque Malariae Morbis, Pars II: Acta Conventus Tertii de Malariae Morbis. Amstelodami: Societas Neerlandica Medicinae Tropicae.

Worboys, M. 1988. “Manson, Ross, and Colonial Policy: Tropical Medicine in London and Liverpool, 1899-1914â€. In Macleod, R. and M. Lewis (Ed.). 1988. Disease, Medicine, and Empire: Perspectives on Western Medicine and Experience of European Expansion. London: Routledge.

Refbacks

  • There are currently no refbacks.


Bookmark and Share


Creative Commons License
This work is licensed under a Creative Commons Attribution 4.0 International License.